Baharatlar, yemeklere aroma, tat, ve lezzet katan bitkisel kökenli maddelerdir. Farklı ülkeler ve kültürlerde kullanılan baharatlar çeşitlilik gösterir, ancak genellikle bitkilerin tohumları, kabukları, kökleri, yaprakları veya çiçekleri kullanılarak elde edilir. Baharat genellikle kuru şekilde veya toz halinde kullanılır, bazen ise taze olarak da kullanılabilirler.
İğde çekirdeği tozu
Ihlamur
Papatya
Üzerlik
Üzerlik Otu (Peganum harmala L.), diğer adıyla üzerlik tohumu, meyvesi tohumlu ve kapsül şeklinde olan bir bitkidir. Latince ismi Peganum harmala L.'dir. Bu bitki, 30-35 cm boyuna kadar uzayabilen ve deniz seviyesinden 1000-1500 m yükseklikte doğal olarak yetişen bir bitkidir. Mayıs ile temmuz ayları arasında çiçek açar ve eski dönemlerde kötü enerjiyi aldığına inanıldığı için tütsü olarak kullanılmıştır. Coğrafi olarak Kuzey yarım kürede ve kıtalar arasında yayılmıştır.
Baharat Çeşitleri
Baharatlar, yemeklere karakteristik tat ve aromaları katmanın yanı sıra bazı sağlık faydaları da sunabilir. Örneğin, bazı baharat antioksidan özelliklere sahip olabilir, sindirim sistemini destekleyebilir veya bazı sağlık sorunlarının hafifletilmesine yardımcı olabilir. Baharat dünya genelinde farklı mutfaklarda yaygın olarak kullanılır. İşte bazı popüler baharat ve kullanım alanları:- Karabiber: Yemeklere tatlı ve acı bir lezzet katar. Salatalar, et yemekleri, çorba ve soslar gibi birçok yemekte kullanılır.
- Tarçın: Tatlı ve baharatlı bir aroması vardır. Tatlılar, kekler, sıcak içecekler ve bazı et yemeklerinde kullanılır.
- Kekik: Akdeniz mutfağında sıkça kullanılan bir baharattır. Et yemekleri, sebzeler, çorbalar ve soslar için idealdir.
- Zencefil: Taze veya toz halinde kullanılabilen bir baharattır. Yemeklere sıcaklık ve baharatlı bir tat katar. Çorba, deniz ürünleri, tatlılar ve içeceklerde yaygın olarak kullanılır.
- Nane: Taze veya kurutulmuş olarak kullanılabilen bir bitki. Salatalar, çorbalar, içecekler ve tatlılar için ferahlatıcı bir aroma sağlar.
- Kimyon: Yemeklere karakteristik bir aroma ve tat katar. Özellikle Orta Doğu ve Hindistan mutfağında yaygın olarak kullanılır.
- Kişniş: Tatlı ve narenciye aroması olan bir baharat. Çeşitli yemeklerde, özellikle Asya mutfağında sıklıkla kullanılır.
- Hardal Tohumu: Taneleri ezilerek kullanılan bir baharat. Soslar, salatalar, turşular ve et yemeklerinde kullanılır.
Bitki Baharat Çeşitleri
Bitki baharatları, yemeklere aroma ve tat katmak için bitkilerin farklı kısımlarından elde edilen baharatıdır. İşte yaygın olarak kullanılan bitki baharat çeşitlerinden bazıları:- Kekik: Et yemekleri, sebzeler, çorbalar, soslar ve salatalarda yaygın olarak kullanılan kekik, Akdeniz mutfağında sıkça tercih edilir.
- Nane: Ferahlatıcı bir aroma ve tazeleyici bir tadı olan nane, çorba, salata, içecekler ve tatlılarda sıklıkla kullanılır.
- Kırmızı Biber: Acı veya tatlı çeşitleri bulunan kırmızı biber, birçok yemekte baharatlı bir tat ve renk katmak için kullanılır.
- Fesleğen: Özellikle İtalyan mutfağında önemli bir rol oynayan fesleğen, makarna sosları, pizza, salata ve çeşitli soslarda kullanılır.
- Adaçayı: Adaçayı, hoş bir kokuya sahip ve çay gibi demlenerek tüketilebilen bir bitki baharatıdır. Ayrıca et yemekleri, balık ve sebzelerde kullanılabilir.
- Kişniş: Kişniş, tatlı ve narenciye benzeri bir aromaya sahip olan bir baharattır. Asya mutfağından Latin Amerika mutfağına kadar çeşitli yemeklerde kullanılır.
- Dereotu: Salatalar, çorba, soslar, balık ve sebzelerde sıkça kullanılan dereotu, taze ve yaprakları kullanılarak aromasını yaydırır.
- Maydanoz: Maydanoz, yemeklerde sıklıkla kullanılan bir bitki baharatıdır. Salatalar, soslar, çorbalar ve garnitürlerde yaygın olarak tercih edilir.
- Rezene: Tatlı ve hafif anason aromasına sahip olan rezene, çorba, salata ve balık yemeklerinde kullanılır.
- Rozmarin: Özellikle Akdeniz mutfağında kullanılan rozmarin, et yemekleri, sebzeler, patates ve soslar için kullanılır.
Baharatlar Faydaları
Baharatlar sadece yemeklere tat ve aroma katmakla kalmaz, aynı zamanda çeşitli sağlık faydaları da sunabilir. İşte bazı baharatların sağlık üzerindeki olumlu etkilerinden örnekler:- Zerdeçal: Zerdeçal, içerisindeki aktif bileşik olan kurkumin sayesinde güçlü antioksidan ve anti-inflamatuar özelliklere sahiptir. Bağışıklık sisteminin desteklenmesi, iltihaplanmanın azaltılması ve sindirim sağlığının iyileştirilmesi gibi faydaları bulunur.
- Karabiber: Karabiber, sindirim sistemini destekler, iştahı artırır ve metabolizmayı hızlandırır. Aynı zamanda antioksidan özelliklere sahiptir ve bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olabilir.
- Zencefil: Zencefil, mide bulantısını hafifletmek, sindirim sağlığını iyileştirmek ve anti-inflamatuar etkileriyle bilinir. Ayrıca soğuk algınlığı ve grip gibi solunum yolu enfeksiyonlarının semptomlarını hafifletebilir.
- Tarçın: Tarçın, kan şekerini dengelemeye yardımcı olabilir ve insülin hassasiyetini artırabilir. Antioksidan özellikleri sayesinde iltihaplanmayı azaltabilir ve kalp sağlığını destekleyebilir.
- Kimyon: Kimyon, sindirim sağlığını destekler, gaz ve şişkinlik gibi sindirim sorunlarını hafifletebilir. Antioksidan özellikleri sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirebilir.
- Kişniş: Kişniş, sindirimi kolaylaştırır, karın ağrısını hafifletir ve iştahı artırır. Antioksidan özellikleri sayesinde vücuttaki serbest radikallerle mücadele edebilir.
- Kekik: Kekik, anti-inflamatuar ve antimikrobiyal özelliklere sahip olduğu için bağışıklık sistemini destekler. Sindirimi düzenleyebilir ve solunum yolu enfeksiyonlarının semptomlarını hafifletebilir.